ژئوشیمی و پتروژنز دایک‌های دولریتی حاوی مگاکریست پلاژیوکلاز واقع در بخش میانی نوار ولکانو-پلوتونیک دهج-ساردوئیه (استان کرمان)

در بخش‌های مرکزی نوار ولکانو-پلوتونیک دهج-ساردوئیه در استان کرمان، دایک‌های دولریتی ویژه‌ای وجود دارد که حاوی مگاکریست‌های پلاژیوکلاز است. این ناحیه در 70 کیلومتری جنوب شهر کرمان قرار دارد و بخشی از کمربند آتشفشانی ارومیه-دختر را به نمایش می‌گذارد. فراوان‌ترین سنگ‌های ناحیه شامل: سنگ‌های آذرآواری و گدازه‌های آندزیتی تا بازالتی است که سنی معادل ائوسن دارد و سنگ میزبان دایک‌های مورد مطالعه به شمار می‌رود. ضخامت دایک‌ها در صحرا به هفت متر می‌رسد و پلاژیوکلاز، تنها کانی است که به خوبی در آنها مشاهده می‌شود. بلورهای پلاژیوکلاز یک تفریق جریانی واضحی را نشان می‌دهد و تمایل دارد که در بخش‌های مرکزی دایک‌ها تجمع نماید. در زیر میکروسکوپ، این دایک‌ها، حاوی مگاکریست‌های پلاژیوکلاز و فنوکریست‌های اولیوین است که در زمینه‌ای ریزبلور و میکرولیتی قرار دارد. بلورهای پلاژیوکلاز انواع بافت‌های غیر تعادلی نظیر: بافت غربالی، غباری و منطقه‌بندی را نشان می‌دهد. این شواهد می‌تواند دلیلی بر فرآیندهایی مانند: تغذیه مکرر آشیانه ماگمایی یا کاهش فشار ناشی از صعود ماگما باشد. از نظر ژئوشیمیایی این دایک‌ها ماهیت کالک‌آلکالن داشته وگرایش اندکی به سمت توله‌ایتی دارد. همچنین، تهی‌شدگی سنگ‌های مورد نظر از: Nb، P، Ta و Ti نشان می‌دهد که شاید ماگماهای سازنده آنها به مناطق فرورانش تعلق داشته و تحت تأثیر آلودگی پوسته‌ای قرار گرفته‌اند. بر اساس مطالعات پتروژنتیکی دایک‌های مطالعه شده در یک محیط حاشیه فعال قاره تشکیل شده‌اند. فراوانی عناصر کمیاب نشان‌دهنده این است که شاید ماگماهای سازنده دایک‌های منطقه، محصول ذوب بخشی یک گوشته باشد که تحت تأثیر سیالات آزاد شده از لیتوسفر فرورو، متاسوماتیزه شده است. تغییرات نسبت‌های Th/Yb و Ta/Yb نشان می‌دهد که ماگماهای مورد نظر در هنگام صعود به سطح زمین، دچار آلودگی پوسته‌ای شده‌اند.